Demir Eksikliği Nedir?

Demir eksikliği; kırmızı kan hücresinde bulunan, vücuda ve dokulara oksijen taşımakla görevli hemoglobinin üretiminde azalma meydana getirecek kadar vücutta demir bulunmaması durumu olarak tanımlanır. En sık görülen anemi türü olan demir eksikliği anemisi, vücudun hemoglobin üretmek için ihtiyaç duyduğu demirin vücutta yeterli miktarda olmadığında ortaya çıkar.
En yaygın belirtisi yorgunluk ve zayıflık şeklinde kendisini gösteren demir eksikliği, aynı zamanda baş ağrısı ve baş dönmesi de meydana getirir. Demir eksikliği teşhisi konulduktan sonra doktor tarafından demir takviyeleri reçete edebilir ancak daha detaylı incelemeler için ekstra test ve tetkikler istenebilir.

DEMİR EKSİKLİĞİ (KANSIZLIK) BELİRTİLERİ

Demir eksikliği anemisi olan birçok kişide belirti ve işaretler hemen görülmeyebilir, çünkü vücuttaki demir depoları yavaş yavaş boşalır. Ancak halsizlik ve güçsüzlük, yüzde ve deride solgunluk, çabuk yorulma, hızlı kalp atışları, baş dönmesi, asabiyet, iştahın azalması gibi bazı belirtiler anemi göstergesi olarak kabul edilir. Özellikle kış aylarında el ve ayaklarda üşüme gibi belirtilerle de kendini gösterir.

DEMİRDEN ZENGİN BESİNLER

Demir, birçok besinde doğal olarak bulunmaktadır. Hayvansal kaynaklı besinlerden alınan demir (emilim oranı yaklaşık %25), bitkisel kaynaklı besinlerden alınan demire (emilim oranı yaklaşık %5) göre daha kolay emilir. Hayvansal kaynaklı besinlerde koyu kırmızı rengi hemoglobin sağlar. Etin rengi ne kadar koyu ise, demir miktarı o kadar yüksektir demektir. Örneğin; beyaz etlerde de koyu renkte olan hindi etinin demir oranı, tavuğa oranla daha yüksektir.

• Kırmızı et
• Hindi
• Yumurta
• Kuru meyveler  (kuru üzüm, kuru erik, kuru incir, hurma, kuru kayısı gibi)
• Kuru baklagiller (kuru fasulye, mercimek, nohut, iç bakla, barbunya gibi)
• Pekmez, Tahin helvası
• Yağlı tohumlar (fındık, ceviz, badem gibi)
• Zenginleştirilmiş tahıllar
• Yeşil yapraklı sebzeler (roka, ıspanak, pazı, maydanoz, nane, brokoli, dereotu gibi)

GÜNLÜK DEMİR GEREKSİNMESİ

Erkekler için 10 mg, kadınlar için 18 mg, gebelik dönemi için 27 mg, emzirme dönemi için 18 mg, ergenlik dönemi için 15 mgdır.

Demir Emilimini Artırmanın Yolları:

Demir kaynaklarıyla birlikte C vitamini alımı:

Yeşil yapraklı bir sebze yemeğinin üzerine eklediğiniz limon, Yeşil yapraklı salatalarınızın üzerine eklediğiniz nar, kivi, çilek gibi meyveler, kahvaltınızda yumurtanızın yanına eklediğiniz portakal, mandalina gibi meyveler veya çiğ maydanoz, roka, tere gibi sebzeler demir kaynağıyla birlikte c vitamini alımını sağlayarak demir emilimini artırmaktadırlar.
Tahılları mayalandırarak tüketmek: Fitatlardan demirin ayrılmasını sağayarak demir emilini artırmaktadır.
Ana öğünlerden çay-kahveyi çıkarmak: Çay ve kahvenin içerisinde bulunan fenolik bileşikler demir emilimini azaltabilmektedir. Yemeklerle birlikte değil yemekten 1 -2 saat sonra tüketilmesine özen gösterilmelidir. Öğünlerle birlikte içilen çay-kahve demir emilimini %50 azaltmaktadır.
Çay tüketimi ve kansızlık oluşumuz da çok merak edilir.  Çayda bulunan bazı doğal bileşikler yemek ile aldığınız demirin vücutta emilimini engelleyebilir.Ancak c vitamini bu olumsuzluğu giderir.Riskli gruptakiler çayı limonla tüketerek bu riskin önüne geçebilir, bazı çalışmalara yemekten 1 saat sonra içilmesininde olumsuz etki yapmadığını gösteriyor.Ayrıca  engeli beslenen bireylerde sadece çay ile kansızlık gelişmediğini biliyoruz ancak riskli grupta iseniz yani önceden bir demir eksliği ve kansızlık hikayeniz var ise yaşlı, çocuk veya gebelik döneminde iseniz çayı açık ve limolu tercih edip miktarını çok abartmamakta tedbirli olmakta fayda var.
Karbonat kullanmamak: Kurubaklagillerin çabuk pişmesi için suyuna eklenen karbonat demir emilimini azaltmaktadır.
Gerektiğinden fazla posa almamak Sebzelerde bulunan lif hem olmayan demir emilimini engelleyebilir.
Yumurta Pişirme Süresi: Yumurta sarısı çiğ olarak tüketilmemelidir. Pişirme süresi 5-8 dk aralığında olmalıdır. Etrafında olşan yeşil halka demir-sülfür halkasıdır ve demir emilimini azaltmaktadır.

Demir Takviyesi

Demir takviyesi gerekli durumlarda doktorunuzun önerisi ve miktarı doğrultusunda alınabilir. Demir takviyeleri aç karnına alınmalıdır. Yanında tüketilen c vitamininden zengin bir yiyecek veya içecek demir emilimini artıır. Süt veya peynir grubu gibi kalsiyumdan zengin bir yiyecek veya içecekle içilmesi ise emilimini azaltır. Bu sadece takviye durumlarında geçerlidir.